Denge Denetlemeli Bir Başkanlık Sistemi İçin Reform Önerileri
Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzyılı aşkın bir süredir sahip olduğu parlamenter sistem geleneği, 17 Nisan 2017 tarihinde gerçekleşen halk oylamasında kabul edilen anayasa değişikliğiyle, yerini metnin kalanında sağlıklı bir mukayese sağlaması açısından başkanlık sistemi olarak anacağımız, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine bıraktı. Yeni sistem 24 Haziran 2018 seçimleri sonrası fiilen yürürlüğe girdi; bir yılı aşkın bir süredir artık bir başbakanımız yok; hem devletin hem de hükümetin başı, seçimle gelen bir cumhurbaşkanı.1
Her ne kadar sistem, Türkiye’ye has unsurlarıyla ‘cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi’ olarak adlandırılsa da, hükümet sistemlerine dair literatür, bunun başkanlık sisteminin bir varyasyonu olduğu konusunda mutabık. Parlamenter ve başkanlık sistemleri arasında hukuki ve kurumsal planda net farklılıklar olmakla birlikte, tek tek her ülkedeki toplumsal ve siyasi dinamiklerin uygulamada özgün durumlar ortaya çıkarabildiği de malum.
Denge ve Denetleme Ağı olarak, kuvvetler ayrılığına dayalı, denge denetlemeyle güçlenmiş, daha demokratik ve verimli bir yönetim için yapılacak her türlü reforma katkı vermek istiyoruz. Çünkü hükümet sistemi parlamenter de olsa, başkanlık sistemi de olsa, bu hedefe ulaşmak için atılacak çok adım olduğunu biliyoruz.
Bu nedenle sistemin kurumları ve teamülleri şekillenirken, başkanlık sisteminin demokratik örneklerinin izlenmesi, ülkemizi denge denetleme mekanizmalarıyla güçlenmiş daha olgun ve gelişmiş bir demokrasiye kavuşturması amacıyla, elimizi taşın altına sokmaya karar verdik.
Sistem fiilen hayata geçmiş olabilir, ancak halen önümüzde tüm kurumları, yetki ve sorumlulukları dönüştürecek, uzun ve çetrefil bir yol var. Son birkaç ayda, yürütme kanadından sistemin revizyonuna dair dile getirilen olumlu yaklaşım da bizler için değerli.
Türkiye’nin bu alanda çalışan yegâne sivil toplum ağı olarak, deneyim ve birikimimizi, bu yolda sorumluluğumuzu yerine getirmek ve sürece katkı sunmak üzere paylaşmak istiyoruz. Bu metin bu amaçla, katılımcı ve bilimsel metotlar izlenerek hazırlandı.